Hazine ve Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından hazırlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi (UTTS) düzenlemesi, Resmi Gazete’de yayınlandı. Düzenleme, taşıt sahipleri ve akaryakıt istasyonu işletmecilerine, en geç 31 Ocak 2025 tarihine kadar sisteme kayıt olma ve gerekli donanımları taktırma zorunluluğu getiriyor. İlk olarak 31 Aralık 2024 olarak belirlenen kayıt süresi, yeni düzenlemeyle bir ay uzatıldı. Sisteme kayıt yaptırmak isteyenler, 2024 yılı sonuna kadar başvuru yapmaları durumunda mevcut fiyatlardan yararlanabilecek. Aksi takdirde donanım fiyatları, yıl sonunda ÜFE (Üretici Fiyat Endeksi) artış oranına göre güncellenecek. Bu sistemle birlikte, akaryakıt istasyonlarında kayıt dışılığın önüne geçilmesi hedefleniyor.
ÖZEL HAYATIN İHLALİ
Düzenlemeye ilişkin açıklama yapan Tüketiciler Birliği Antalya Şube Başkanı Neşet Gündüz, uygulamanın kişisel haklara ve tüketiciye zarar vereceğini savundu. Gündüz, Türkiye Barolar Birliği’nin düzenlemenin iptali için dava açtığını ve tüketici derneklerinin de benzer bir süreç başlatacağını belirtti. Gündüz, sistemin, bireylerin özel hayatını ve seyahat özgürlüğünü olumsuz etkileyebileceğini ifade etti.
OTOMOBİL BAŞINA 3 BİN TL
Kişilerin özel sebeplerle gittikleri yerler, akaryakıt alımları üzerinden takip edilebileceği uyarısında bulunan Gündüz, “Bu, özel hayatın gizliliğinin ihlali anlamına geliyor ve kişisel verilerin kanuna aykırı şekilde elde edilmesine yol açabilir” dedi. Ayrıca, taşıt tanıma sistemi için gerekli donanımın maliyetinin araç başına 3 bin TL’ye kadar çıkabileceğini belirterek, “Bu yük, otomobil sahiplerini ciddi şekilde zorlayacak. Tüketici, almadığı hizmetin bedelini ödemek zorunda bırakılmamalıdır” diye ekledi.
2.5 MİLYAR DOLAR CEPLERİNE GİRECEK
Düzenlemenin toplam maliyetinin, ülke genelinde otomobil sahiplerine büyük bir ekonomik yük bindireceğini vurgulayan Gündüz, “Bu sistemle 2,5 milyar dolar birilerinin cebine girecek. Bunun kişisel haklar ve mülkiyet hakkı açısından ölçüsüz bir müdahale olduğunu düşünüyoruz. Temassız kart sisteminde olduğu gibi burada da suistimal riski yüksek” ifadelerini kullandı. Bazı kesimler, düzenlemenin vergi kaçağını azaltacağını ve akaryakıt kullanımını denetleyeceğini savunurken, tüketici hakları savunucuları, özel hayatın gizliliği ve ekonomik maliyet açısından ciddi kaygılar taşıdı.
ULUSAL TAŞIT TANIMA SİSTEMİ (UTTS) NEDİR?
5 Ekim 2023 tarihli 32330 sayılı Resmî Gazetede yayınlanan Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi, akaryakıt piyasasında rekabet eşitliğinin sağlanması ve kayıt dışı ekonomi ile etkin bir şekilde mücadele edilmesi amacıyla istasyonlarda akaryakıt pompalarına bağlı ödeme kaydedici cihazlara, taşıt plaka bilgilerinin elle girişini önleyerek otomatik olarak aktarılmasını sağlayan sistemdir. Akaryakıt alımlarını gider olarak beyan eden her vergi mükellefi, kiralama yoluyla edindiği veya işletmesine dahil olan ve ticari amaçla kullandığı her taşıta UTTS Taşıt Tanıma Birimini taktırmakla yükümlüdür. İlk başta 31 Aralık 2024'te devreye girmesi planlanan ancak yürürlüğe girmesi 31 Ocak 2025'e ertelenen taşıt tanıma sistemi, vergi mükellefi olan araçlar için zorunlu hale gelecek. UTTS ile akaryakıt harcamalarını gider olarak gösteren araçların plaka bilgileri otomatik olarak tanınacak ve böylece fiş ve faturalar doğru ve güvenli bir şekilde düzenlenecek. UTTS, araçlara monte edilen Taşıt Tanıma Birimi aracılığıyla pompa görevlisi tarafından el ile plaka girişi olmadan doğru yakıtın doğru araca verilmesi mümkün olacak.
