Batı Akdeniz Kalkınma Ajansı (BAKA) tarafından 2025 Yılı Teknik Destek Programı kapsamında desteklenen “Çarpana Tasarımları ile Kültürel Hafıza Yeni Ürünlerle Buluşuyor Projesi” başarıyla tamamlandı. Proje, Antalya Olgunlaşma Enstitüsü’nün yürütücülüğünde hayata geçirildi.
EĞİTİMLERLE KURUMSAL KAPASİTE GÜÇLENDİRİLDİ
Proje kapsamında, Enstitü’de görevli 15 eğitmen ve usta öğretici personele çarpana dokuma tekniklerinin modernizasyonu ve tasarım geliştirme eğitimleri verildi. Eğitimler aracılığıyla, Anadolu’nun işlevsel ve estetik kadim Türk el sanatı olan çarpana dokuma tekniklerinin yaşatılması hedeflendi. Ayrıca bu tekniklerin çağdaş tasarım anlayışıyla buluşturularak yenilikçi ürünlerin ortaya çıkarılması amaçlandı.
Uygulamalı eğitimler, Enstitü’nün Kaleiçi yerleşkesinde 5 gün sürdü. Katılımcılar, eğitimler esnasında geleneksel motifleri modern çizgilerle birleştirme becerisi kazandı. Proje, Enstitü’nün kurumsal kapasitesinin artırılmasına, özgün çarpana tasarımlarının geliştirilmesine ve ürün çeşitliliğinin artırılmasına katkı sağladı.
SANATIN GELECEĞİNE VURGU
Çarpana dokuma kursu eğitmeni Duygu İlâ, eğitime dair önemli değerlendirmelerde bulundu. İlâ, “Çarpana Dokuma, geleneksel el sanatlarımızdan biridir. Kartlarla dokunuyor olması, onu diğer geleneksel el dokumalarından ayıran en önemli özelliktir. Kurs ile unutulmaya yüz tutmuş bir sanatı, toplum hafızasından tamamen kaybolmadan yaşatmayı hedefliyoruz. Bu sanatı modern hayata entegre ederek devamlılığını sağlamak en büyük amacımızdır. Genç kuşaklara aktarılması için en mühim nokta, eğitim kurumlarında bir disiplin olarak ele alınmasıdır” şeklinde konuştu.
Katılımcılardan Ayşegül Eyyüpoğlu ise, “Geleneksel Sanatlar, hem duygusal mirası koruma hem de toplumsal kimlik oluşturma açısından önemlidir. Eğitim süresince geleneksel becerilerin gelecek nesillere aktarımı yanı sıra yeni fikir ve deneyimler de kazandık. Sanatın duygusal ifade, zihinsel rahatlama, özgüven, odaklanma, toplumsal bağlantı ve empati gibi olumlu etkileri vardır” dedi.
SERTİFİKA TÖRENİ VE COĞRAFİ İŞARET HEDEFİ
Eğitim sonunda başarılı kursiyerlere sertifikaları takdim edildi. Sertifika törenine BAKA Antalya Yatırım Destek Ofisi Koordinatörü Jale Akhundova Demir, Muratpaşa İlçe Milli Eğitim Müdürü Mustafa Coşkunsu, Antalya Olgunlaşma Enstitüsü Müdürü Emine Erkal, BAKA uzmanı İffet Gözde Bozdoğan ve enstitü yetkilileri katıldı.
BAKA’DAN KÜLTÜREL MİRAS VURGUSU
BAKA Genel Sekreteri Volkan Güler, projenin sadece bir eğitim faaliyeti olmadığını, bölgenin kültürel mirasını korumaya ve ekonomik faydaya dönüştürmeye yönelik stratejik bir adım olduğunu vurguladı. Güler, “Çarpana dokuma, tarihsel ve kültürel anlamda büyük değere sahip geleneksel bir tekniktir. Biz bu tekniklerin kaybolmasını önlemekle kalmıyor, onları yenilikle buluşturuyoruz” ifadelerini kullandı.
Güler, bu çalışmaların ilham kaynağının Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın eşi Emine Erdoğan'ın himayelerinde yürütülen Anadoludakiler Projesi olduğunu belirtti. Güler'in açıklamasında şu ifadeler yer aldı: “Anadoludakiler Projesi, tarihimize ait eserlerin izini sürerek kültür envanterimize kazandırılmasını sağlamaktadır. BAKA olarak biz de yürüttüğümüz bu proje sayesinde hem mesleki kapasiteyi artıracak hem de yeni ürünlerin pazara sunulmasının önünü açacağız. Ayrıca coğrafi işaret süreciyle bu mirasın resmî olarak korunmasını amaçlıyoruz.”
Projenin tamamlanmasıyla birlikte, Antalya Olgunlaşma Enstitüsü’nün tasarladığı ürünlerin hem yerel hem de ulusal alanda daha fazla yer bulması bekleniyor. Geleneksel dokumanın çağdaş tasarımlarla yeniden yorumlanması sayesinde kültürel değerler korunacak ve bölgeye özgü yaratıcı ürünlerin görünürlüğünün artması öngörülüyor.
ÇARPANA KÜLTÜRÜ
Çarpana, özel bir tezgâh gerektirmeyen, deri, karton veya ince ahşap gibi malzemelerden dörtgen şeklinde kesilmiş ve köşeleri delinmiş araçlarla yapılan bir dokuma tekniğidir. Enleri dar, boyları ise uzun olan bu şerit formundaki çözgü yüzlü dokumalar, tarihsel süreçte kuşak, kemer ve benzeri ürünlerin yapımında kullanılmıştır. Geleneksel dokuma yöntemleri arasında önemli bir yere sahip olan çarpana, taşıdığı kültürel hafıza ile öne çıkmaktadır.
