14 Mayıs Antalya Analizi (Genel)
Antalya, 14 Mayıs seçimlerinde her anlamda ilginç sonuçlar üretti. MHP’nin yaptığı sürpriz, Sinan Oğan’ın aldığı oy, TİP’in az bir farka vekil çıkaramaması, bu sonuçların bazıları.
Şimdi bu sonuçlara biraz sayılar üzerinden ve karşılaştırmalı bakalım.
14 Mayıs seçimlerinde Antalya’da 1 milyon 964 bin 742 seçmen bulunuyordu. Bu seçmenlerin 1 milyon 761 bin 673’ü oy kullandı. Antalya’da geçerli oy sayısı ise 1 milyon 718 bin 563. Antalya’da katılım, %89,66 olarak gerçekleşmiş. Geçersiz oy oranı ise %2,45 düzeyinde. Bu rakamlar 2018 seçiminde şu şekildeydi. Toplam seçmen sayısı 1 milyon 711 bin 633, toplam kullanılan oy 1 milyon 499 bin 059. Seçime katılım oranı da %87,58 olarak gerçekleşmişti. Bu seçimde katılım oranı, %2,08 oranında artmış.
14 Mayıs seçimleri sonrasında oyların partilere göre dağılımı ise şöyle gerçekleşti:
Bu dağılımda 2018 seçimlerine göre CHP oylarını artırmış, MHP mevcut durumunu korumuş, Ak Parti, İyi Parti ve o günkü adı ile HDP, bugünkü adı ile Yeşil ve Sol Parti gerilemiş görünüyor. Bu oy hareketliliklerine detaylı baktığımızda şu tablo ile karşılaşıyoruz.
Partilerin oy kazanım ya da kayıp tabloları da şu şekilde gerçekleşmiş:
Tablodan da görüleceği üzere, 14 Mayıs seçimlerinden oylarını artırarak çıkan tek parti CHP olmuş.
Şunu da belirtelim. Bu tablolarda, 24 Haziran 2018 seçimlerinde oy pusulasında bulunmayan TİP yer almadı.
Şimdi de 2018 seçimlerini baz alarak, 14 Mayıs seçimlerinde oy geçişkenliklerinin nasıl gerçekleştiğini anlamaya çalışalım. Elbette bu çıkarımlar mutlak sonuçlar olmayacaktır. Ancak süreci kavrayabilmek için bize fikir verebilirler.
Mevcut rakamlar ışığında CHP oylarındaki %5,76’lık artışın kaynaklarından birisinin İyi Parti olduğu çıkarımında bulunabiliriz. Zira, İyi parti kurulduğunda, o güne kadar kendisini CHP’de ifade eden laik muhafazakâr bir kesim İyi Parti’ye kaymıştı. Bu kesimin, özellikle masadan kalkma olayının ardından bir kısmının CHP’ye kaymış olması, kuvvetle muhtemel. Artışın bir diğer kanalının da HDP ya da bu seçimdeki adı ile Yeşil ve Sol Parti oylarından geldiği düşünülebilir. Bilindiği gibi, HDP’de, özellikle HDP’nin barajı aşması nedeni ile ‘emanet’ CHP oyları olduğu biliniyordu. Mevcut siyasal yelpazede CHP’ye kayabilecek seçmen kitlesi, bu iki parti dışında bulunmuyor. CHP oylarındaki artışın bir diğer dinamiği de seçime katılım oranındaki artış olduğu düşünülebilir.
İyi Parti’deki sert düşüşün ardında ise yukarıda belirttiğimiz gibi CHP’ye kaymanın yanısıra, MHP gerçeği bulunuyor. İyi Parti’den MHP’ye ve Zafer Partisi’ne belli bir oranda seçmenin kaydığını düşünebiliriz. Bu MHP’ye kayan oyların geri planında da başta Meral Akşener’in masadan kalkması olduğu gibi, liste tepkisi de yatıyor. Bu iki etken nedeni ile CHP ile yıldızı barışık olmayan İyi Parti seçmeni de MHP’ye kaymış olmalı.
Ak Parti’deki düşüşe bakacak olursak; Gerek Yeniden Refah Partisi gerekse Büyük Birlik Partisi’nin seçimlere bağımsız liste ile ancak Cumhur İttifakı içinde katılmaları, Ak Parti’den hoşnut olmayan ancak Millet İttifakı’na da oy vermeyecek olan Ak Parti seçmeni için geçici bir konaklama alanı olarak işlevsellik kazanmış diyebiliriz. Bu iki partinin oy toplamı olan %3,04, Ak Partiden uzaklaşan %5,76 seçmenin adresini açıklıyor. Kalan %2,72’lik kesimin de MHP’ye kaydığını söylemek gerçekçi bir tespit olacaktır.
Gelelim Antalya’da yaşanan en önemli oy hareketliliği olan Yeşil ve Sol ve TİP oylarındaki duruma. TİP’in Yeşil Sol’dan bağımsız bir liste ile seçimlere girmesi, özellikle Antalya’da TİP dışındaki sosyalist ve sosyal demokrat kesimler tarafından büyük bir tepki ile karşılandı. Bu tepkinin ana nedenini de, TİP’e gidecek oyların Yeşil ve Sol Parti’yi riske edeceği düşüncesiydi. Çünkü, bugüne kadar HDP listesi altında seçimlere katılan TİP, HDP’den bağımsız bir liste çıkarınca, buradaki oyları da alıp götürecekti. Bunun yanısıra TİP, CHP’nin de oylarına talip bir parti konumundaydı. CHP’de, özellikle son dönemde yaşanan ‘sağa kayma’ nedeni ile huzursuz olan sosyal demokratlar için de ciddi bir seçenek haline geliyordu. Buna, TİP milletvekili listesinde yaptığı hamleler ve CHP’nin bu konudaki yanlışları eklenince, Antalya’da TİP önemli ölçüde sosyalist, kısmen sosyal demokratlar için bir çekim merkezine dönüştü. Sadece dönüşmekle kalmadı, böyle bir merkez olabileceğini aldığı 78 bin 255 oy ve %4,55 oran ile gösterdi. 2018 seçimlerinde 106 bin 087 oy ile %7,23 oranına ulaşan ve bir vekil çıkaran HDP yerine seçimlere katılan yeşil ve Sol, 14 Mayıs’ta 84 bin 268 oy ve %4,90 oranını yakalayarak, gece 01.30’da yurt dışı oyları ile meclise vekil gönderebildi ve 2018 seçimlerine göre seçmen sayısındaki artışa rağmen oy oranında ise %3,1’lik bir kayıp yaşadı. Şüphesiz bu kayıpta az da olsa CHP’ye kayan emanet oylar da var ama ağırlığının TİP’e kaydığı biliniyor. Bununla birlikte TİP’in aldığı %4,55 oranının %2’lik kesimi de CHP içerisinde olup da durumdan hoşnut olmayan sosyalist oylardan geliyordu. Aldığı bu sonuçlarla TİP, Yeşil Sol ile arasındaki 6 bin oy farkı nedeni ve D’hont sistemindeki dağılım nedeni ile TBMM’ye vekil gönderemedi. Olası en kötü senaryo olan, Yeşil Sol’un vekil gönderememesi durumu gerçekleşmedi ama son vekilini 14. Sıradan çıkaran ve 17. Sırada son vekilini 4 bin oyla AKP’ye kaptıran CHP’nin 6 vekilde kalmasına neden oldu.
Bu genel bir Antalya değerlendirmesi. Ancak Antalya’da incelenmesi gereken ve kaleme alacağımız ilçe bazlı değerlendirmeler de olacak. Çünkü Serik ve Alanya’da CHP’nin birinci parti olması, Kepez’de 2018’de %15 Ak Parti lehine olan farkın %4’lere kadar düşmesi, vb. sonuçlar, önümüzdeki dönemi anlamlandırmak adına önemli ipuçları barındırıyor.
Bir diğer önemli değerlendirme de Cumhurbaşkanlığı ve Milletvekilliği seçimindeki kaymalar. Bu çalışma için 28 Mayıs’ı beklemek gerekecek. 28 Mayıs sonrasında oluşacak tablo ile 14 Mayıs – 28 Mayıs karşılaştırması ve bu karşılaştırmanın milletvekilliği seçimleri ile birlikte ele alınması, önemli ipuçları verecektir.
