Aksu ilçesinde, Roma’nın ünlü Kral Yolu Via Sebaste’nin bir parçası olduğu düşünülen ve halk arasında “İskender Köprüsü” olarak bilinen antik taş köprünün büyük bölümü yok oldu. Rivayete göre Büyük İskender’in ordusuyla birlikte geçtiği köprü, üzerine dökülen beton ve yapılan bilinçsiz müdahaleler nedeniyle çöktü. Yaklaşık 2 bin yıllık kültürel mirasın yok oluşu büyük tepki çekti.
ÜZERİNE DÖKÜLEN BETON, YAPININ GENGESİNİ BOZDU
Antalya Körfez Gazetesi muhabiri Ertuğrul Gün'ün haberine göre, Aksu’nun Barbaros ve İhsaniye mahallelerini Kurşunlu Şelalesi’ne bağlayan Kalabaklı Deresi üzerindeki üç gözlü taş köprü, yıllarca bölge halkı tarafından araç ve traktör geçişleri için kullanıldı. Ancak zamanla köprünün orijinal taş kemerleri yıprandı. Üzerine dökülen beton, yapının taşıyıcı dengesini bozdu, kemer gözlerinden en uzunu çöktü. Yıllar içerisinde betonun demirleri açığa çıktı, köprüde kullanılan taşlar dereye sürüklenerek kayboldu.
Yüksek İnşaat Mühendisi Galip Yıldırım’ın “20. Yüzyıl Su İşleri ve Antalya” isimli kitabında köprüye ait eski bir fotoğraf yer aldı. Fotoğrafta, Devlet Su İşleri’ne ait bir greyderin köprünün üzerinden geçtiği görülüyor. Köprüye ne zaman, kim tarafından beton döküldüğü bilinmezken, uzmanlar bu tür müdahalelerin yapının özgün dokusuna telafisi mümkün olmayan zararlar verdiğini vurguladı.
PERGE KÖPRÜSÜNÜ KAYBETTİK
Kültürel mirasın gönüllü koruyucularından Orhan Deniz Kaplan, 2017 ve 2022 yıllarında köprüyü yerinde incelediğini ve sosyal medya üzerinden defalarca kamuoyuna duyurduğunu söyledi. Kaplan, “Perge’nin kuzeyinden geçen Kalabaklı Deresi üzerinde, yöre halkınca Perge veya İskender Köprüsü olarak bilinen tarihi köprüyü yıllar önce belgeledim. Rivayetlere göre Makedonya Kralı Büyük İskender’in de geçtiği bu köprü hakkında bilimsel bir araştırma yapılmamıştı. Kemer mimarisi Roma dönemindeki örnekleriyle birebir benzerlik gösteriyordu. Ancak köprünün üzerine dökülen beton, zamanla taşıyıcı yapıyı çökertti.” dedi.
NEDEN SAHİP ÇIKILMADI?
Aksu Belediyesi tarafından inşa edilen yeni köprünün devreye girmesiyle tarihi köprü kullanılmaz hale geldiğini ifade eden Kaplan, “Son olarak Kalabaklı Deresi üzerinde yapılan yanlış ıslah çalışmaları ve sağanak yağışlarla köprü tamamen çöktü. Göz göre göre bir kültür mirasımızı daha kaybettik.” dedi. Kaplan, köprüyle ilgili, “Köprüden hangi kurum sorumluydu? Dere yatağında yapılan ıslah çalışmalarına kim onay verdi? Perge Kazı Ekibi neden bu köprüye sahip çıkmadı?” sorularını sordu.
KADERİ PAYLAŞTI
Antalya’da devam eden kazı ve restorasyon projeleri kapsamında Perge antik kentindeki birçok yapının “Geleceğe Miras” sloganıyla korunduğunu hatırlatan Orhan Deniz Kaplan, “Ama Perge’nin kent sınırları dışındaki yapıları aynı ilgiye mazhar olmadı. Geçmişte Perge-Magydus yolu üzerinde açılan kaçak kum ocağı şantiyesi de bu eserleri tahrip etmişti. Şimdi Perge Köprüsü de aynı kaderi paylaştı.” diyerek tepki gösterdi.
SAHİP ÇIKILMADI
Antalya Arkeoloji Derneği Başkanı Sevgi Temiz ise köprünün önemine dikkat çekti. Temiz, “Tarihsel değeri çok yüksek. Antik yolların en kritik noktaları köprülerdir. Orduların, ticaret kervanlarının, halkın geçtiği güzergâhlar buralardan başlar. Ancak bu eserlerin sürekli bakıma ihtiyacı vardır. Yetkili kurumlar ilgilenmeyince yerel halk kendi yöntemleriyle köprüyü ayakta tutmaya çalışıyor. Ama çıkan sonuç bu oluyor. Beton dökülüyor ve yapı kimliğini kaybediyor. Bu geri dönüşü zor bir zarar. Halkın elinden gelen bu kadar. Asıl görev koruma kurullarına ve yerel yönetimlere aitti. Onlar sahip çıkmayınca eser göz göre göre yok oldu.” diye konuştu.
KORUNMA ÇAĞRISI
Temiz, köprünün tamamen yok olmadan kurtarılabileceğini belirterek, “Orada tarihsel bir anı var. Yıkıntılar bile değerli. Doğru bir restorasyon stratejisiyle ayakta kalan kısımlar korunabilir. Ama mutlaka Aksu Belediyesi ve yerel halk işin içine dahil edilmeli. Çünkü sorumluluk almak istemeyen bir tabloyla karşı karşıyayız. Bu köprünün bir an önce korunması gerekiyor.” dedi.
