Van'da her geçen yıl üretimi azalan otlu peynir, yüksek enflasyon ve düşen hayvancılık faaliyetlerinin etkisiyle dar gelirli için ulaşılmaz bir ürüne dönüştü. Tarihi Peynirciler Çarşısı esnafı, artan maliyetler, şap hastalığı, kuraklık ve göç nedeniyle üretimin ciddi şekilde düştüğünü, fiyatların ise son bir yılda neredeyse iki kat arttığını anlatıyor. Esnaf Fevzi Metin, "Eskiden fakirlerin sofrasında peynir vardı, şimdi lüks vardı. Fakir gelip peynir kırıntısı alıyor" diyerek yaşanan dönüşümü gözler önüne seriyor.
“ÖNCEKİ YILI ALTINLA ARASAK BULAMIYORUZ"
Peynirciler Çarşısı esnafı Mehmet Ayık, piyasanın durgun olduğunu belirterek şunları söyledi:
“Piyasalar Allah’a şükür, gördüğün gibi halde kim var? Hâlimizi görüyorsunuz, peynirimiz malımız hep kurudu. Şu an ödemelerimiz var. Evrak, hatır çeki almışız, ödemiyoruz. Vallahi bu sene geçen seneyi arıyoruz, bulamıyoruz. Önceki yılı zaten altınla arasak bulamıyoruz, Allah sonumuzu hayır etsin.”
“FİYATLAR ARTTI, SATIŞ DÜŞTÜ"
Esnaf Hazar Keremoğlu, işlerin bayağı bir durgun olduğunu söyledi. Havalimanının kapalı olması nedeniyle yabancılara satış yapamamanın da satışların azalmasında etkili olduğunu bildiren Keremoğlu, geçen yıl 400–450 lira olan peynirin bu sene 550–600 lira arası değiştiğini anlattı. Keremoğlu, "Bu böyle devam ederse küçük esnafın hâline vay diyeyim” ifadelerini kullandı.
“ŞAP HASTALIĞI HER ŞEYİ ETKİLEDİ"
Şap hastalığının da bu yıl peynir üretimini etkilediğini ifade eden Bilici, “Hayvan 1,5 ay sütten kesildi. Zaten koyunun sağıldığı 2 ay, bilemediğin 2,5–3 ay. O da yani 1 ay, 1,5 ay ya sağıladı ya sağılmadı. Ondan dolayı peynir kısıtlıdır” diye konuştu.
“FAKİR PEYNİR KIRINTISI ALABİLİYOR"
Çarşının 30 yıllık esnafı Fevzi Metin ise durumu şöyle anlattı:
“Bu sene durumlar çok kritik. Piyasa durgun. Her şey çok pahalı. Milletin alım gücü yok. Geçen sene peynir 250 ile başladı, 300–350’ye kadar çıktı. Şu an 600 lira. Köylü 500–550 diyor, tüketici 600 lira çoktur diyor. Ortada kalmışız. Eskiden fakirlerin sofrasında peynir vardı; şimdi lüks olmuş artık. Fakir yiyemiyor. Fakir gelip peynir kırıntısı alıyor, yoksa peynir alamıyor.”
“PAHALILIĞIN SEBEBİ KURAKLIK"
Esnaf Kenan Yağız ise fiyat artışının genel ekonomik koşullardan kaynaklandığını belirterek şöyle konuştu:
“Geçen sene peynir 500–550 lira civarıyken şu an 650–700 civarında. Fiyatlar yüksek, alıcı zorlanıyor ama Van otlu peyniri sofraların vazgeçilmezi olduğu için yine de alıyorlar. Artık neredeyse zenginin sofrasından eksik olmamaya başladı.”
“ESKİDEN 5 TON PEYNİR SATARDIK, ŞİMDİ 1,5 TONA DÜŞTÜ"
Esnaf Erhan Kaya da satışların düştüğünün altını çizerek, “Eski yıllara göre ilgi yok. Peynir gittikçe sirkülasyonu azalıyor. Her sene ortalama 5 ton satardık. Bu sene 1,5–2 ton satamadık” ifadelerini kullandı. Kaya, peynirin artık dar gelirlinin ulaşamayacağı bir ürün olduğunu belirterek, “Eskiden fakirin de zenginin de sofrasında olan peynir şu an sadece zenginin sofrasında var” dedi.
