Yaz aylarının gelmesiyle beraber Türkiye’de kene vakalarında artışlar yaşanmaya başladı. Özellikle kırsal ve yeşillik alanlarda bulunan kene, eğer gerekli önlemler alınmazsa ölümlere neden olabilecek derece tehlikeli bir hayvan. Doktor Ufuk Tamgaç ise sosyal medya üzerinden katıldığı bir programda kene ile alakalı çok çarpıcı açıklamalarda bulundu.
KENE İLK OLARAK NE ZAMAN ORTAYA ÇIKTI?
Tamgaç, Can Yücel'in Gidenadam adlı youtube kanalında katıldığı programda kene ısırması olarak bilinen Kırım Kongo Kanamalı Ateş hastalığının 1944 yılında Kongo’da görüldüğünü açıkladı. Sovyet Birliği zamanında askerlerin tarımsal üretime yardımcı olmak için tarlaya gittiğini ve böylece ilk vakaların görülmeye başladığına değindi.
KENE TÜRKİYE’DE EN ÇOK NEREDE GÖRÜLÜYOR?
Türkiye’de Hastalığın en çok görüldüğü il ve bölgeleri açıklayan Tamgaç, “Türkiye’de ilk vaka 2002 yılında görüldü. Daha önce bu virüsün görülememe nedenini ekosistemdeki değişimler olduğu ifade ediliyor. Yani iklim yapısının değişmesinden kaynaklandığı düşünülüyor. Kene ısırması, coğrafyamızda belli bölgelerde can yakıcı dramatik sonuçlara yol açıyor. Tokat Çankırı, Amasya, Çorum, Yozgat ve Doğu Anadolu gibi yerelde tehlike oluşturuyor. Hatta Kuzey’de Samsun’un merkezi değil de köylerinden bile bildirilmiş vakalar oluyor. Hatta başkent Ankara’da bile tespit edilen vakalar var” dedi.
KENE ISIRMASI GRİP İLE KARIŞTIRILIYOR
Hastalığın ilk başta halsizlik gibi grip belirtilerine neden olduğu ama zaman ilerledikçe vücudun çeşitli yerlerinden kan gelmesi gibi ciddi semptomların ortaya çıktığını ifade eden, “Bu hastalık önce ateşle başlıyor. Kanama ile başlamıyor. Hasta, sağlık kuruluşuna gidip, ‘Ateşim var, kırgınlığım var’ demesi halinde kene ısırması üst solunum yolları hastalıkları ile karıştırılabiliyor. Kanın pıhtılaşmasını bozan bir etkisi var bu virüsün. 'Hemoraji' dediğimiz burun ve ağız içinde kanamlar oluyor. Bazen kan gözlerden bile gelebiliyor. Bunlar hastalığın son evreleri. İnsanları öldüren nedenlerden biri kan kaybı olurken, çoklu organ yetmezliği en başta geliyor. Böbrek gibi hayati organlar kanın kalitesiz olduğu ortamda beslenemez. Bunun sonucunda ölüm kaçılmaz oluyor” diye konuştu.
KENE İNSANLARI EN ÇOK HANGİ BÖLGELERİNDEN ISIRIYOR?
Doğada 800’den fazla kene olduğunu ve bu hayvanların insanların daha çok kasık, diz altı ve koltuk altı gibi kıvrımlı yerleri tercih ettiğine dikkat çeken Tamgaç,”800’den faza kene var. Hepsi hastalığa neden olmuyor. Bu hastalığa da kenenin kendisi aracılık yapıyor. Hasta eden kene değil, kenenin taşıdığı virüs. Kene insanların daha çok kıvrım yerlerini ısırır. Kasık, diz altı, boyun, ense, koltuk, kulak arkası gibi yerleri ısırır. Buralar ince deri olduğu için kene, kanı rahat emer. Bu hastalıkta en önemli şey hasta bilgisi. Piknik yaptıktan sonra hastanın vücudunu kontrol etmesini istiyoruz. Çoğu zaman vatandaşlar kene ısırığının farkında olmuyor. Kene enzimlerini enjekte ediyor. Enjekte ettikten sonra da orayı uyuşturuyor. O da sivrisinek gibi kaşıntı ve yanmaya neden olmuyor. Epey sinsi. Keneyi püskürten spreyler var. Birkaç gün boyunca etkisi sürüyor ve o kokuya gelmiyor. Bunlar kullanılabilir" ifadelerini kullandı.
EVCİL HAYVANLARA ZARAR VERMİYOR
Kenenin evcil hayvanları da ısırdığı ama onlara zarar vermeyip, insanlara zarar verdiğine değinen Tamgaç, “Kışın bunlar uyurlar, nisanda uyumaya başlarlar. Nisan’da uyandığı zaman küçükbaş hayvanlara keneler yapıştığı zaman gelişmesini orada devam ettirir ama küçükbaş hayvanlara ve evcil hayvanlara zarar vermiyor. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi için mayıs ayı farkındalık iyi gibi düşünülür. Çünkü mayıs ayı bu hastalığın alevlendiği ay. Kene ısırdığı zaman pıhtılaşmayı bozduğu için damarın içindeki zar olan endotel hayvanlar tutmuyor ama insanlarda tutuyor” sözlerini kaydettiği.
KENEDEN NASIL KORUNMAK GEREKİYOR?
Kenenin ısırığından korunmak için alınması gereken önemlerin açıklayan Tamgaç, “Koyu renk giysiler giyilirse karşıdaki kişi, kenenin yapıştığını göremez. Bu yüzden açık renkli giysiler giyilirse kenenin fark edilme ihtimali daha da artar. Uzun kollu giyilmesi lazım. İnternette kene çıkartma aparatları var. 500 TL’ye satılıyor. Fakat bunlar uzman olmayan kişiler tarafından kullanılmaması tavsiye ediliyor. Keneyi tespit ettikten sonra hiç hareket ettirmeden hemen hastaneye gitmek gerekiyor. Hayvan, sigara ateşine falan maruz kaldığı zaman kusma denilen sekresyonunu daha fazla salgılıyor. Böylece vücuda olan zararı daha da artmış oluyor” diye konuştu.
KENENİN ÖLDÜRÜCÜLÜĞÜ YÜZDE 5
Kene her ne kadar ölümlere neden olsa da doğru müdahale ve bilinçli davranıldığı zaman ölüm oranlarının yüzde 5’e kadar düştüğünü ifade eden Ufuk Tamgaç, “İlk temas için 8 saat süre veriliyor. Bunun bir kuluçka süresi var. Daha sonra hastalık bulaştı, kene çıkarılması gecikti virüs vücuda yayıldı. Çıplak elle kenenin çıkarılması kesinlikle yasak. Eldiven kullanılması gerekiyor. Kırım Kongo Kanamalı Ateşi’ne yakalandı hemen destek tedavisi uygulanıyor. Ölüm yüzde 100 değil yüzde 5. Kene bulaştı çıkartılamadı, virüs yayıldı, ‘Kendi haline bırakalım’ denmiyor hemen müdahaleler yapılıyor. Her kene ısırığı hastalığa yol açmaz. Yol açıp, hastalık gelişse bile ölüm yüzde 5. Ölen kişileri, haberleri olmadığı için hayatını kaybediyor” dedi.
