Türkiye’nin turizm ve tarım başkenti olarak tanınan Antalya’ya Tahran merkezli Asya Belediye Başkanları Forumu tarafından ‘2025 Yılı Çevre Başkenti’ unvanı verildi. Hava kirliliğinin yüksek olduğu Tebriz’le birlikte ‘çevre başkenti’ unvanını alan Antalya’nın ödülünü, geçtiğimiz ay kentte düzenlenen 10. Şehircilik ve Teknolojileri Fuarında Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek aldı. Çevre konusunda birçok proje geliştiren Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin bu alandaki son ödülü ise 20 Mayıs’ta düzenlenen törenle verilen Mavi Bayrak ödülü oldu. Başkan Muhittin Böcek, 6 yıllık görev süreleri boyunca 24. Çevre ödülünü aldıklarını belirterek uyguladıkları projeleri anlattı.
‘DENİZ LAĞIM KOKUYOR’ İSYANIYLA MAVİ BAYRAK ÖDÜLÜ YAN YANA
Ancak aynı gün yerel basında yayınlanan haberlerde, Konyaaltı falezlerinin olduğu bölgede deniz kirliliğine işaret edilerek vatandaşların şikâyetlerine yer veriliyordu. Deniz yüzeyinde görülen kirliliğin fotoğraflarına yer verilen haberlerde, vatandaşların “deniz lağım kokuyor” isyanı yansıtılıyordu. Konuyla ilgili Büyükşehir Belediyesine yapılan başvuruların sonuçsuz kaldığından dert yanan vatandaşların paylaşımlarının gündem olduğu gün teknecilerin sintine alımında da sorunlar yaşandığı haberleri yansıdı yerel basına. Haberlerde, teknelerin limana döndüklerinde tesislerin kapalı olması nedeniyle atıklarını veremediklerine dikkat çekilerek, pompaların arızalı oluşu ya da tesislerin dolu olması nedeniyle Kaptanların atık veremedikleri iddiasına yer verildi.
KİRLİLİĞİ GÖRMEK İÇİN DÜRBÜNE GEREK YOK
Tekne kaptanlarının atık vermek için çırpınarak seslerini duyurmaya çalışmaları bir yana, Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek, altı yılda 6. Mavi bayrak ödülünü alırken yaptığı konuşmada, deniz kirliliğinin takip etmek için Temmuz 2023’te elektronik gemi denetim merkezini faaliyete açtıklarını, uygulamanın Türkiye’de ilk ve tek olduğunu vurguluyordu. Büyükşehir yetkilileri, zaman zaman ellerinde dürbün ile pozlar vererek deniz kirliliğine karşı denetime çıktıklarını basına servis etseler de, belediyenin sorumlu olduğu atık alım merkezinin sistemli işletilmemesinden dolayı dert yanan kaptanların talepleri sistemi iyileştirecek bir düzenleme yapılmasından yana.
DENİZ SEZONU BAŞLARKEN AKADEMİSYENDEN KRİTİK UYARILAR
Yaz sezonu başlarken Antalya Körfezi’ndeki deniz kirliliğiyle ilgili bir uyarı da geçtiğimiz günlerde Akdeniz Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Çevre Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Gönül Tuğrul İçemer’den geldi. Sintine suyu atıklarıyla Antalya Körfezi’ndeki kirliliğin 3 katına çıktığına işaret eden İçemer, söz konusu kirliliğin kanser dâhil ciddi sağlık sorunlarına yol açabileceği uyarısında bulundu. Kentteki turizm baskısına da değinen İçemer, yaz aylarında denize girmek için yoğun olarak tercih edilen Phaselis, Konyaaltı-Boğaçay bölgesi gibi kıyıların riskli olduğunu, özellikle Boğaçay’ın denize ulaştığı bölgede çocukların denize girmemesi gerektiğini belirtiyor. Yapılan ölçümlerde, Kaleiçi Yat Limanı çevresindeki gres oranlarının yüksek olduğuna da işaret eden İçemer’in uyarıları, deniz sezonunun başladığı şu günlerde daha da önem kazanıyor.
ÖDÜLLÜ KİRLİLİK EN ÇOK TURİZME VE HALK SAĞLIĞINA ZARAR VERİR
Ancak bir yandan konuyla ilgili uzmanların yaptıkları bilimsel çalışmalara dayanan uyarıları, diğer yandan denizi kullanan vatandaşların çıplak gözle tanık olup ağır kokuya maruz kalarak sosyal medyadan paylaşmaya başladıkları denizel kirliliğe rağmen, bir turizm etiketi olan mavi bayrak törenleri paylaşan yerel idarecilerin çevre konusundaki yüzeyselliğini ortaya koyuyor. Deniz kirliliği, kadın ya da kent içi trafiğiyle ilgili bir sorun gündeme geldiğinde hemen o konuda bir proje hazırlığı ya da alınan ödüllerle ilgili bir haber servis eden Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin bu tavrı, sorunu çözmekten çok daha da katmerlenmesine yol açıyor. Denizi kullanan vatandaşların kirliliğe işaret ederek “deniz lağım kokuyor” dediği bir dönemde mavi bayraklı plajların sayısıyla övünmek bunun çarpıcı bir örneği. Bu yaklaşım, en çok turizme ve halk sağlığına zarar verir. Daha da önemlisi kirlilik kaynaklı yaşanacak sorunlar sorumluluğu bulunan yöneticileri de hukuki yaptırımlarla baş başa bırakabilir.
GÜNDEME GELEN HER SORUNUN ARDINDAN GÖRÜNTÜ VERİLİYOR
Günü kurtarmaya dönük bol vaatli açıklamalar ve giderek toplantı fetişizmine dönüşen “yapılacak, edilecek, yerine getirilecek, gerçekleştirilecek” türünden beklenti yaratarak sürüp giden bir yönetim anlayışını benimseyen Büyükşehir Belediyesi’nin bu tavrı sorunların üzerini örtmeye yetmiyor. Yeşil ve mavi badanacılık ile günü kurtarmaya çalışan sosyal medya belediyeciliğinin tercih edilmesi yöneticiler için görüntüyü kurtarsa da kent halkı için sorunların daha da büyüyeceği karamsar bir tablo çiziyor. Dünya Mirası denilen tarihi Kaleiçi’nin şiir gibi sokaklarında biriken çöpler, kentin vitrini olan Karaalioğlu Parkı’nın seyyar satıcıların işgaliyle panayır yerine dönüşmesi, yerlere taşan çöp konteynerleri, denizden yükselen ağır kokular, trafik keşmekeşiyle giderek bunalan bir halk. Bütün bunlara trafik çilesi yüzünden her gün zamanı çalışan yüzbinlerce insanı da eklediğimizde bir zamanlar insanların huzur bulmak için geldiği Antalya, kaçış planlarının yapıldığı bir kent haline gelmeye başladı.
ÇARPICI GERÇEKLER BÜYÜKŞEHİR RAPORUNDA DA YER BULDU
Özetlediğimiz bu tablo aslında, eleştirilerin odağında olan Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin hazırladığı 2025-2029 dönemini kapsayan Stratejik Plan’da da karşılık buluyor. Yöneticilerin ve üst düzey bürokratların günü kurtarmaya dönük sosyal medya paylaşımlarının nasıl da köpüğe dönüştüğü, bizzat idarenin hazırladığı Stratejik Plan raporunda çarpıcı biçimde yer alıyor.
EN BAŞARISIZ HİZMET ÇEVRE, EN BAŞARILISI MEZARLIK HİZMETLERİ
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin hizmetlerini yürütürken işbirliği yaptığı kamu kurumu, sivil toplum ve kişilerle doğrudan yapılan anket çalışmasının sonuçlarına, kurumun yol haritasını belirlemek amacıyla Stratejik Plan’da yer verildi. Raporun 51. sayfasında yer alan Paydaş Analizi bölümünde yer alan anket sonuçlarına göre Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin en başarılı olunan hizmet alanı yüzde 59 ile mezarlık hizmetleri olurken, en başarısız hizmet alanı ise yüzde 20 ile çevrenin korunması ve kontrolü olarak kaydedilerek şu ifadelere yer veriliyor: “Paydaşlar arasından toplam 148 tanesi öncelikli olarak değerlendirilmiş olup bunların Büyükşehir Belediyesi iş ve işleyişlerine etkisinin yüksek olması ve Büyükşehir Belediyesinin bu paydaşların beklentilerini karşılama hususuna yüksek önem vermesi nedeniyle, öncelikli paydaşların görüş ve önerilerinin Stratejik Plana yansıtılmasına özen gösterilmiştir.”
ANKETE KAMU KURULUŞLARI, SİVİL TOPLUM VE VATANDAŞLAR KATILDI
Söz konusu anket çalışmasının çoğunlukla elektronik ortamda yapıldığı kaydedilen Stratejik Plan Raporunda, belediyenin hizmetlerini değerlendiren katılımcıların yüzde 66’sının kamu kuruluşları, yüzde 14’ünün sivil toplum kuruluşları, yüzde 20’lik kesimin ise vatandaş, sivil toplum, özel sektör ve meslek odalarından katıldığı belirtiliyor. Stratejik Plan Raporunda sonuçları değerlendirilen ankete göre Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin en yetersiz hizmetinin çevre başlığı altında yer alması, kentin ve kent halkının çevre konusunda ‘bol ödüllü bir yalnızlık’ içinde olduğunu ortaya koyuyor.
KENT İÇİ TRAFİK, ULAŞIM VE ALTYAPI HİZMETİ DE BAŞARISIZ BULUNDU
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin Stratejik plan raporunda yer verilen paydaş analizi anketi sonuçlarına göre mezarlık hizmetlerinden sonra kurumun en başarılı hizmetleri yüzde 53 ile basın ve halkla ilişkiler ile kültür, sanat ve spor gibi alanlar yer alıyor. Anket sonuçlarına göre en başarısız görülen hizmetler ise yüzde 34 ile kent için trafik ve ulaşım hizmetleri, yüzde 29 ile yol ve altyapı hizmetleri olarak kaydediliyor. Bir başka deyişle belediyeden en iyi hizmeti almanın yolu mezarlıktan geçiyor denilebilir.
HER İKİ KATILIMCIDAN BİRİ ÇEVRE HİZMETİNİN İYİLEŞMESİNİ İSTİYOR
Anket katılımcılarının yüzde belediye yönetiminden daha çok önem vermesini istediği hizmetler arasında yüzde 62 ile yol, altyapı ve üstyapı hizmetleri gelirken, yüzde 61 kent için trafik düzeni ve ulaşım hizmetleri, yüzde 52 çevrenin korunması ve kontrolü geliyor. Ankete katılanlar, en fazla eksikliğini hissettikleri hizmet alanlarını böyle sıralamış. Antalya’da kent kamuoyunun gündemiyle de örtüşen bir sıralama bu.
STRATEJİK PLAN İLE YÖNETİM ANLAYIŞI, GÜNDEM 21’İN KAZANIMI
Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin önümüzdeki 4 yıllık hizmet sürecini kapsayan Stratejik Plan’da kurumun hizmet memnuniyetine yönelik anket sonucuna yer verilmesi önemli bir gösterge. Aslında bu sonuç, kent halkının ve diğer paydaşların yönetime katılmalarını sağlayan bir sürecin kazanımları. 1992’de Rio de Jenerio’da yapılan ve Türkiye’nin Başbakan düzeyinde temsil edildiği BM Dünya Çevre ve Kalkınma Konferansı’nda benimsenen ‘Gündem 21’ başlıklı eylem planının kazanımlarından biri de belediyelerin yatırım ve hedeflerinde önlerini görebilmesi amacıyla bir stratejik plan hazırlayarak adım atmalarıydı.
UZLAŞARAK BİRLİKTE YÖNETMEK BİR LÜTUF DEĞİL, ZORUNLULUK
Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek’in sıklıkla bir slogan gibi kullandığı “ben sen yok biz varız” sözleri de kent halkına verilmiş bir lütuf değil, Gündem 21’in getirdiği ‘yönetişim’ kavramının kazanımlarından biri. Kentleri kent halkıyla, sivil toplumla ve ilgili diğer paydaşlarla birlikte yönetmek günümüzde bir zorunluluktur. Kent Konseylerinin de dayanağı olan Gündem 21’in yaklaşımını “toplumsal uzlaşma olmadan, sürdürülebilir kalkınma olmaz” şeklinde özetleyebiliriz. Antalya gibi her yıl milyonlarca ziyaretçiyi ağırlayan, Türkiye’nin vitrini konumundaki kentlerde bu konu çok daha önemli hale geliyor.
SADECE MEZARLIKTA DEĞİL, GÜNDELİK YAŞAMDA DA İYİ HİZMET
Kurumun hazırladığı Stratejik Plan raporunda yer verilen anketin sonuçları, Antalya Büyükşehir Belediye Başkanı Muhittin Böcek’in 6 yıllık hizmet süresi boyunca 24 çevre ödülü aldıklarını belirterek bununla övünülmesinin bir karşılığının olmadığını gösteriyor. Sivrisinekten çöp sorununa, denizden karaya çevre kirliliğine birçok başlığı içeren çevre konusunda ankete katılan paydaşların dolaysız görüşleri, kentte hissedilen çıplak gerçekliğin bir yansıması denilebilir. Kurumun bu gerçekliğe yer vererek eksikliği hissedilen hizmet alanlarının iyileştirilmesi amacıyla raporda yer vermesi, Gündem 21’in bir kazanımı. Ancak Başkanından danışmanına, Genel Sekreterinden daire başkanına tüm üst yönetimin de bu anlayışı özümsemesi durumunda bu eksikler düzeltilebilir. Çevre, trafik ve altyapı gibi kentler için yaşamsal önemde olan başlıklarda göz boyamaya dönük uygulamalar uzun vadede sorunların daha büyümesine yol açarak yönetilemez hale geliyor. Kent halkı sadece mezarlıkta aldığı hizmetle değil, gündelik yaşamında aldığı belediye hizmetlerinden de memnuniyet duyduğunda, tercihini yine aynı yönetimden yana kullanacaktır. Sorunları halının altına süpürerek, o halının üzerinde ödül törenleri düzenleyerek gösteriler yapmak oy değil, kaos getirir.
