Osmanlı İmparatorluğu’nun en etkili devlet adamlarından birisi olan Hızır Çelebi kimdir? Bu soru son dönemde vatandaşlar tarafından araştırılmaktadır. Hızır Bey kimdir sorusuna ek olarak eserlerini, hayat hikayesini ve ailesine yönelik bilgileri de derledik…
Hızır Çelebi hayat hikayesi ve yaşadığı süre boyunca etkin bir devlet adamı olmasıyla günümüzde de araştırmalara konu olmaktadır. İşte 15.yy’da Osmanlı’da yaşamış alim Hızır Bey’in hayat hikayesi…
Hızır Çelebi Kimdir?
Günümüzde tarihi konu alan dizilerin revaçta olması, beraberinde tarihi karakterlerin araştırılmasını sağlıyor. Son dönemde “Mehmed: Fetihler Sultanı” dizisine dahil olan Hızır Çelebi karakteri, bu kişinin gerçekte kim olduğuna yönelik soruların sorulmasını sağladı. Peki, Hızır Çelebi kimdir? İşte yanıtı…
Hızır Çelebi, doğum tarihi net olmamakla birlikte miladi 1407 yılında Sivrihisar’da doğmuştur. 15. yüzyılın en etkili devlet adamlarından birisi olan Hızır Bey, Osmanlı İmparatorluğu döneminde alim olarak yaşamıştır. İstanbul’un fethedilmesinden sonraki süreçte başkentin ilk kadısı olan Hızır Çelebi, Arap ülkelerine gitmeden Arapça’yı öğrenen alimler arasında yer almıştır. Fahreddin er-Râzi’ye ait kelam ekolünü devam ettiren alimlerden birisidir. Arapça, Farsça ve Türkçe şiirleriyle zamanının öne çıkan şairlerinden birisi olmuştur.
Hızır Çelebi kimdir sorusuna yönelik kaynaklarda ise ona “ilim dağarcığı”, “ikinci ibn-i Sina”, “ilmin alemi” gibi kelimelerle tanımlama yapılmaktadır. Hızır Çelebi’nin asıl adı ise Şemseddin Ahmed’dir. Hızır Çelebi, Sivrihisar kadısı olan Hoca Musa Efendi’nin oğludur. Doğrulanmamış kimi kaynaklara göre annesinin Nasreddin Hoca’nın kızı olduğu belirtilmektedir. Ancak bu bilgi, şüpheli olarak kaynaklarda yer almıştır.
İstanbul fethedildikten hemen sonra başkent olmuş ve başkentin ilk kadısı Şemseddin Ahmed (Hızır Bey – Çelebi) olmuştur. Kadılığı sırasında belediye, adliye, imar ve emniyet hizmetlerinde önemli düzenlemeleri gerçekleştirmiştir. Bu görevindeyken vefat eden Hızır Çelebi’nin miladi 1456 tarihinde vefat ettiği düşünülüyor. Bazı kaynaklarda ise vefat tarihi 1459 olarak yer almıştır.
Hızır Çelebi'nin Hayat Hikayesi
Hızır Çelebi kimdir sorusunun yanıtını daha da detaylandırarak hayat hikayesinden bahsedelim. Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli bir devlet adamı ve alim olan Şemseddin Ahmed (Hızır Çelebi), ilköğrenimini babasından almıştır. Daha sonra Bursa’ya giderek Molla Yegânın öğrencisi olmuş, bu dönemde hocasının kızı ile de evlenmiştir. Öğrenim hayatını tamamladıktan hemen sonra doğduğu yer alan Sivrihisar’a geri dönerek medresede müderris olmuştur.
Sivrihisar kadılığı görevinde Sivrihisar Ulu Camii’nin 1439 tarihinde onarımını yaptırmıştır. Caminin günümüze kadar ulaşmasında ise etkin bir rol oynamıştır. Hızır Çelebi kimdir sorusuyla birlikte gelen bazı rivayetlere göre Edirne’de 2. Mehmet’in huzurunda Arap alimiyle yapmış olduğu tartışmada üstün gelmiştir.
Bu gelişme sonrasında padişah onu Bursa’da yer alan Çelebi Mehmed Medresesi’ne müderris olarak atamıştır. Bu olayın 2. Mehmet’in henüz on iki yaşındayken tahta çıkmış olduğu ilk dönemlerde gerçekleştiği düşünülmektedir.
Hızır Çelebi, aynı zamanda Muarrifzâde, Alâeddin Arabî, Hocazâde Muslihuddin, Hayâlî Ahmed Efendi, Hatibzâde Muhyiddin, Kadızâde Molla Kâsım ve Molla Ayas gibi tanınmış alimlerin hocalığını yapmıştır. Hızır Bey, Bursa’daki görevinden sonra Edirne’de yer alan Üç Şerefeli Camii Medresesi’nde ders vermiş, aynı zamanda Yanbolu kadılığıda yapmıştır. Hızır Bey’in iki kızı ve üç oğlu olmuştur.
Hızır Çelebi Kimin Oğlu?
Hızır Çelebi kimdir sorusuyla birlikte Osmanlı İmparatorluğu’nda önemli bir devlet adamı olan bu kişinin babasının kim olduğu merak edilmektedir. Hızır Çelebi kimin oğlu? İşte yanıtı…
Hızır Çelebi, yine kendisi gibi Osmanlı’da etkili bir devlet adamı olan, Sivrihisar kadısı olarak görev yapmış olan Hoca Musa Efendi’nin oğludur. Çelebi’nin alim olması, başarılı bir devlet adamı olması, kısacası hayatı üzerinde babasının etkisi net bir şekilde görülmektedir. Hızır Çelebi’nin annesinin Nasreddin Hoca’nın kızı olduğuna yönelik bilgiler yer alsa da bu bilgiler, şüpheli (doğrulanmamış) kaynaklarda yer almaktadır. Bu nedenle bu bilginin doğru olduğu netlik kazanmamıştır.
Hızır Çelebi Eserleri
Hızır Çelebi, Osmanlı İmparatorluğu’nun 15. yüzyılda yaşamış en önemli alimlerinden birisi olması, aynı zamanda eserlerinin de merak edilmesini sağlıyor. Arapça, Türkçe ve Farsça şiirleriyle de ön plana çıkan Hızır Bey’in eserleri şu şekildedir:
- Tuhfe-i Sultan Murad Han
- Hâşiye alâ Şerhi'l-Tecrîdi'l-Akâid
- Havaşi alâ Haşiyeti'l-Keşşaf ve li'l-Teftazanî
- Kasîde-i Taiyye
- Tefsîr-i Yasin-i Şerif
- Metâliu'l-Envâr Tercümesi
- Ucâletü Leyleten ev Leyleteyni
- El-Kasîdetü'n-Nûniyye (En meşhur eseri)
Hızır Çelebi kimdir sorusunu yanıtladık! Konuyla ilgili merak ettiklerinizi yorumlar bölümünden paylaşabilir, düşüncelerinizi belirtebilirsiniz
