Antalya Ticaret Borsası (ATB) ve Antalya Tarım Konseyi (ATAK) Yönetim Kurulu Başkanı Ali Çandır, TÜİK'in Nisan ayı Tarımsal Girdi Fiyat Endeksi (Tarım-GFE) verilerini değerlendirerek, endeksin aylık bazda yüzde 2,03 arttığını belirtti. Bu artışın, endeksin ölçülmeye başlandığı 2015 yılından bu yana Nisan ayları ortalamasının (yüzde 1,67) oldukça üzerinde olduğunu vurgulayan Çandır, Mart ayındaki nispi yavaşlamanın yerini yeniden hızlı bir artışa bıraktığını ifade etti.
Tarım-GFE'nin yıllık bazda ise yüzde 30,12 olarak açıklandığını kaydeden Çandır, bu oranın son 10 yılın Nisan ayları ortalamasının (yüzde 32,51) yaklaşık 2,5 puan altında olduğunu belirtti. Çandır, Nisan ayı tarımsal girdi maliyetlerinin 10 yıllık Nisan ayı ortalamalarına göre aylıkta ortalamanın üstünde, yıllıkta ise ortalamanın altında artış gösterdiğini değerlendirdi.
GİRDİ KALEMLERİNDEKİ DEĞİŞİMLER
Nisan ayı Tarım-GFE'nin alt kalemlerini değerlendiren Çandır, tarımda kullanılan mal ve hizmetlerin fiyatlarında aylık yüzde 2,13 ve yıllık yüzde 29,65'lik artışın dikkat çektiğini söyledi. 2024 yılı Nisan ayına göre aylıkta oldukça yüksek, yıllıkta ise daha düşük verilerin ilan edildiğini ifade etti.
Çandır'ın verdiği bilgilere göre, Nisan ayında tohumda aylık yüzde 0,00, enerjide yüzde 1,77, gübrede yüzde 1,61, ilaçta yüzde 1,01, veteriner hizmetlerinde yüzde 0,71, yemde yüzde 3,61 ve diğer kalemlerde ise yüzde 0,30 değişim yaşandı. Yıllık bazda ise tohumda yüzde 34,27, enerjide yüzde 17,20, gübrede yüzde 30,91, ilaçta yüzde 18,19, veteriner hizmetlerinde yüzde 56,94, yemde yüzde 31,54 ve diğer kalemlerde yüzde 42,14'lük artışlar dikkat çekti. Tarımsal yatırıma katkı sağlayan mal ve hizmetlerin fiyatlarında ise aylık yüzde 1,45, yıllık ise yüzde 32,98'lik bir artış gözlendi.
ÜRETİCİ LEHİNE GELİŞMELER YETERSİZ
Çandır, Tarım-GFE alt kalemlerindeki değişimlerin Eylül ayından itibaren düşüş eğilimi gösterirken, Ocak-Şubat aylarındaki yükselişten sonra Mart ayında nispi artış hızının düştüğünü, ancak Nisan ayında yeniden ortalamanın üstünde artış hızlarının görüldüğünü belirtti. Yemde aylık artış ve tohumdaki sabit fiyatın dikkat çekici olduğunu ifade eden Çandır, yıllıkta genel olarak ortalamaların altında yükselişlerin gözlemlendiğini ancak veteriner hizmetleri kalemindeki yıllık yüzde 56,94'lük artışın ortalama artışın üzerinde seyrettiğini vurguladı.
ÜRETİCİ DEZAVANTAJLI KONUMDA
TÜİK tarafından açıklanan Nisan ayı Tarımsal Üretici Fiyat Endeksi (Tarım-ÜFE) aylık yüzde 0,45 düşüş göstererek 10 yıllık Nisan ortalamasının (yüzde 2,53) altında kaldı. Çandır, üretici fiyatlarındaki bu gerilemeye dikkat çekti. Tarım-ÜFE'nin yıllıkta yüzde 27,50 ile 10 yıllık ortalamanın (yüzde 25,22) üzerinde ilan edildiğini belirten Çandır, tarımsal faaliyetlerde bulunanlar açısından son bir yıllık eğilimin genel olarak üretici aleyhine seyrettiğini dile getirdi.
Mayıs, Haziran ve Kasım aylarında bu aleyhte eğilimin Mart ayında üretici lehine döndüğünü ancak Nisan ayında yeniden ciddi düzeyde üretici için aleyhte bir seyir ilan edildiğini belirten Çandır, yıllık girdi maliyetleri artışının nispi olarak üretici fiyatları artışından yüksek seyrettiğini ifade etti. Çandır, "Üretici, Nisan ayında aylıkta ve yıllıkta girdi maliyetleri açısından dezavantajlı bir duruma gelmiştir. Esasen hem aylıkta hem de yıllıkta üretici fiyatlarının nispi olarak tarımsal girdi fiyatlarından ciddi bir yükseklikte seyretmesi sürdürülebilirlik bakımından önem taşımaktadır. Çünkü üreticinin tek maliyet grubu, girdi kalemleri değil, en az onun kadar da diğer maliyetleri söz konusudur" değerlendirmesinde bulundu.
MANŞET ENFLASYON YÜKSEK SEYREDİYOR
Yurtiçi ve yurtdışı üretici enflasyonlarının tarım sektörünü dolaylı olarak etkilediğini belirten Ali Çandır, yurtdışı üretici enflasyonu YD-ÜFE'nin Nisan'da aylık yüzde 4,41, yıllık yüzde 22,92 arttığını, yurtiçi üretici enflasyonu Yİ-ÜFE'nin aylık yüzde 2,76, yıllık yüzde 22,50 arttığını kaydetti. Çandır, üretici düzeyindeki gıda kaleminin aylık yüzde 3,18, yıllık ise yüzde 27,08 arttığını ifade ederek, bu durumun Nisan ayında tarıma dayalı imalat sanayiindeki enflasyonun, tarımdan daha düşük seyrettiğini gösterdiğini vurguladı.
Nisan ayında üretici kesimdeki bu enflasyonlara karşılık tüketici enflasyonu TÜFE'nin aylık yüzde 3,00 ve yıllık yüzde 37,86 arttığına dikkat çeken Çandır, "Son 20 yıllık Nisan ayı ortalamalarının aylıkta yüzde 1,62, yıllıkta ise yüzde 17,64 olduğu hatırlanırsa manşet enflasyonun hala ne kadar yüksek seyrettiği daha iyi anlaşılır" değerlendirmesinde bulundu.
Tüketici taraftaki gıda enflasyonunun Nisan ayında aylık yüzde 2,01, yıllık yüzde 36,09 arttığını, işlenmemiş gıda enflasyonunun Nisan'da aylık yüzde 1,98, yıllık yüzde 37,06 ilan edildiğini, yaş meyve sebze enflasyonunun ise aylık yüzde -1,49, yıllık yüzde 59,00 açıklandığını belirten Çandır, "Tüketici taraftaki bu rakamlar, üreticilerin maruz kaldığı yıllık enflasyonun üzerinde bir tüketici enflasyonu olduğunu göstermeye devam etmektedir" dedi.
