Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Harita Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Şenol Hakan Kutoğlu, Avrupa Uzay Ajansı Sentinel uydularından elde edilen verilerle yapılan çalışmada, Bursa ve Konya ovalarında dikkate değer düşey deformasyonlar saptandığını açıkladı. Prof. Dr. Kutoğlu, bu hareketlerin yıllara yayıldığında ciddi yapısal riskler oluşturabileceğini belirterek, kent planlamasında mutlaka göz önünde bulundurulması gerektiğini vurguladı.
ÖN İŞLEMDEN GEÇİRİLDİ
Prof. Dr. Kutoğlu, Avrupa Uzay Ajansı Sentinel uydularının yeryüzündeki hareketleri sürekli izleme imkânı sağladığını belirtti. Verilerin İngiltere’deki Leeds Üniversitesi Deprem ve Volkan Araştırmaları Merkezi tarafından ön işlemden geçirildiğini ifade eden Kutoğlu, elde edilen bilgilerin akademisyenler ve kullanıcılar tarafından erişilebilir hâle getirildiğini söyledi. Kutoğlu, çalışmanın detaylarını şöyle aktardı:
"Avrupa Uzay Ajansı'nın Sentinel uyduları tekrarlı bir şekilde dünyayı dolaşarak yer hareketlerini izleme imkânı tanıyor. Bu veriler, ön işlendikten sonra akademisyenlerin ve kullanıcıların erişimine açılıyor. Biz bu verileri indirip değerlendirdiğimizde, özellikle Bursa ve Konya bölgelerinde ciddi düşey deformasyonlar tespit ettik."
BURSA OVASI’NDA YILLIK 6 SANTİMETRELİK ÇÖKME
Prof. Dr. Kutoğlu, Bursa’daki çökme oranının özellikle dikkat çekici olduğunu belirtti. Bursa ve Konya’nın benzer jeolojik özellikler taşıdığını, her ikisinin de faylarla sınırlı geniş ova alanlarına sahip olduğunu ifade eden Kutoğlu, yoğun yer altı suyu kullanımının deformasyonları artırdığına dikkat çekti.
Bursa Ovası’ndaki durumu şu sözlerle aktardı: "Bursa Ovası'nda iki bölgede kırmızılık gözlemliyoruz. Bu kırmızı bölgeler düşey harekete işaret ediyor. Yıllık olarak yaklaşık 6 santimetrelik çökme meydana geliyor. Bu süreç devam ediyor ve yıllara sari olarak sürerse, 10 yıl sonra 60 santimetrelik bir çökme oluşabilir. Bu durum, hem yer altı su seviyesinin azalmasından hem de bölgedeki fay hareketlerinden kaynaklanıyor ve kent planlamasında dikkate alınması gerekiyor."
ULUDAĞ BÖLGESİNDE YÜKSELME GÖZLENDİ
Çalışmada dikkat çeken bir diğer bulgu Uludağ bölgesine ilişkin oldu. Prof. Dr. Kutoğlu, Uludağ’ın yılda ortalama 2 santimetre yükseldiğini belirterek, "Bursa Ovası Uludağ’a uzanıyor ve burada da yükselme gözlemliyoruz. Uludağ giderek boyu uzuyor" dedi.
KONYA OVASI’NDA BENZER DEFORMASYONLAR
Konya Ovası’nda da benzer düşey deformasyonlar tespit edildiğini söyleyen Kutoğlu, çökme miktarının 5 ile 10 santimetre arasında değiştiğini ifade etti. Prof. Dr. Kutoğlu, Konya’daki hareketin sadece yer altı suyu kullanımından kaynaklanmadığını belirterek, "Bölgede yılda 4 santimetrelik batıya doğru bir tektonik hareket de var. Ayrıca zemin özellikleri, özellikle yoğun kireç taşı bölgeleri, deformasyonun oluşmasında etkili. Su çekilmesine bağlı olarak zaman içinde obruklar meydana geliyor" dedi.
YAPISAL RİSKLER VE JEOLOJİK ZORLANMALAR
Bursa’da obruk oluşumları Konya kadar gündemde olmasa da riskin farklı boyutlarda ortaya çıkabileceğini belirten Kutoğlu, uyarılarını şöyle sürdürdü: "Bu hareketler devam ettiği sürece yapısal hasarlar meydana gelebilir. Binaların oturduğu zemin farklı deformasyonlara maruz kalırsa çatlaklar oluşabilir. Bu çatlaklar taşıyıcı sistemlere sirayet ederse, bölgedeki yapılar için ciddi tehditler ortaya çıkabilir. Ayrıca bu hareketler yer kabuğundaki zorlanmayı artırıyor ve enerji biriktiği takdirde kütle hareketleri gibi farklı jeolojik riskler oluşabilir."
