Yarın Kurban Bayramı.
Uygarlık düzeyinin geldiği günümüz koşullarında Kurban Bayramı kimi kesimlerce, gerek içeriği gerekse ritüellerin açısından eleştiriliyor. Bu eleştirilerin haklılık temellerinin olduğu da bir gerçek. 
Ancak bu eleştirilerde çoğunlukla Kurban Bayramı ve bu bayrama kaynaklık eden ‘kurban’ olgusunun uygarlık tarihi içerisindeki yeri göz ardı edilerek, içi boş bir dini ritüelmiş gibi sunuluyor.
Oysa durum çok da öyle değil. 
Örneğin, Türk sosyalist hareketinin en önemli isimlerinden birisi olan Dr. Hikmet Kıvılcımlı Kurban Bayramı’nı insanlığın aşağı barbarlık düzeyinden orta barbarlık düzeyine geçişi olarak bir eşik atlaması olduğu saptamasını yapıyor. Kıvılcımlı’ya göre insanlık, Hz. İbrahim’in kuzuyu kurban etmesi ile daha öncesinde var olan insan kurban etme aşamasının sona erdiğini söylüyor. 
Yine Hikmet Kıvılcımlı, Kurban Bayramı’nın ekonomik yönüne de dikkat çekerek, Kurban Bayramı ile beraber, artı değer paylaşımının da kurumsallaşması ve toplumsal ilerlemede bir eşiğin de buradan atlandığı saptaması ile insanlığın aşağı barbarlık konağından, orta barbarlık konağına ulaştığını ifade ediyor.
Bütün kültürlerde var olan ve Hz. İbrahim ile bugünkü ritüel kimliğine kavuşan ‘kurban’ olgusu, ortaya çıktığı dönem açısından bakıldığında bir ilerleme.
Daha önce sokak hayvanları ile ilgili yazıda, ‘hayvan hakları’ kavramının, aydınlanma ile gündeme gelen ‘insan hakları’ kavramının devamı olduğunu, bu nedenle de, bütüncül bir ‘hak’ kavramına doğru insanlığın ilerlediğini yazmıştım. Bu da doğal, olması gereken bir durum. Çünkü insanlık ilerliyor. Her ilerlemede, içinde bulunduğu koşulların değer yargılarına uygun kavram ve araçları üretiyor.
Bu ilerleme içerisinde ve ‘hak’ kavramı geliştikçe, ilerleyen çağlarda belki ‘Kurban Bayramı’ kalmayacak. Çünkü, ‘kurban’ motifi, hak kavramı içerisinde ‘haksızlık’ olarak tanımlanacak. İnsanlık bu noktaya da ulaşacaktır.
Burada unutulmaması gereken şudur. ‘Hak’ kavramını geliştiren insanlığın, bu kavrama ulaşmak için önce ‘kurban’ kavramına ihtiyaç duyduğu ve ilerlemenin birbirine bağlı bir silsile, bir zincir olduğu unutulmamalıdır.
Neyse.
Yarın Kurban Bayramı!
Güzel bir türkünün sözleri ile cümle yaren, yoldaşın bayramı kutlu olsun diyelim.
“Şu mübarek günde küsmek olur mu?
Uzat ellerini bayramlaşalım.
Tanrı selamını kesmek olur mu?
Uzat ellerini bayramlaşalım”